Penitenziali Irlandesi > Ciclo di San Colombano
REGOLA CENOBIALE
Concilio di Mâcon, 627 d.C.
La Regula Coenobialis di San Colombano è un Libro Penitenziale destinato ai soli monaci. Tant’è che non mancano i manoscritti che la qualificano come “Liber de quotidianis poenitentiis monachorum”.
Ciò ad indicare l’importanza della penitenza e della confessione nel monachesimo colombaniano che dovevano costituire una prassi giornaliera destinata a debellare i c.d. parva peccata.
Secondo la dottrina più moderna (MEENS R., Penance in Medieval Europe 600-1200, Cambridge 2014, 54) la teoria di un penitenziale di diritto proprio risale a Benedetto di Aniane († 821) che, nel compilare il suo Codex Regularum la qualifica espressamente come un libro appartenente a questo genere letterario (WALKER G.S.M., Sancti Columbani Opera, Dublin 1958, , xlix) che da uno studio palingenetico del testo parrebbe essere nata come supplemento alla Regula Monachorum (LANIGAN J., An ecclesiastical history of Ireland, Dublin 1829, 269)
Ebbe talmente successo in ambiente franco-continentale da essere ufficialmente introdotta in Gallia prima della Regola di San Benedetto per il tramite di un Concilio locale che l’approvò a distanza di quasi dieci anni dalla morte dello stesso Colombano (KARDONG T.G., Saint Columban: His Life, Rule, and Legacy, Athens (OH) 2017, 86).
Nella Regula Coenobialis le norme di maggiore ascendenza irlandese che prevedono l’apparato sanzionatorio tipico dei Libri Penitenziali Celtici sono conservate nel Cap. X De diversitate culparum.
DE DIVERSITATE CULPARUM
Diversitas culparum diversitatis poenitentiae medicamento sanari debet. Itaque, fratres, huiusmodi statutum est a sanctis Patribus, ut demus confessionem de omnibus, non solum capitalibus criminibus, sed etiam de maioribus negligentiis: quia confessio et poenitentia de morte liberat. Ergo nec ipsa parva a confessione sunt negligenda peccata: quia, ut scriptum est, Qui parva negligit, paulatim defluit: ut detur confessio ante mensam, ante introitum lectulorum, vel cuicunque fuerit facile dare.
Igitur qui non custodierit benedictionem ad mensam, et non responderit, Amen, sex percussionibus emendare statuitur. Si locutus fuerit comedens, non necessitate alterius fratris, sex percussionibus. Qui dixerit suum proprium aliquid, sex percussionibus: et qui non signaverit cochleare quod lambit, sex percussionibus. Si locutus fuerit in plausu, id est, altiore sono solito, sex percussionibus. Si non signatur lucerna, hoc est, cum accensa fuerit a iuniore fratre, et non exhibeatur ad seniorem ad signandum, sex percussionibus. Si aliquod opus vanum fecerit, sex percussionibus emendetur.
Quicunque de fratribus qui sollicitudo coquinandi vel ministrandi commissa est, quantulum quid effuderit, oratione in ecclesia post expletum cursum, ita ut fratres pro eo orent, emendari statuitur. Qui humiliationem in synaxi, id est, in cursu oblitus fuerit (haec est humiliatio in Ecclesia post finem cuiuscunque psalmi) similiter poeniteat: simili modo qui perdiderit micas, oratione in ecclesia emendetur. Ita tamen haec parva poenitentia ei indicetur, si parvum quid effuderit: si negligentia, aut oblivione, seu transgressione securitatis tam in liquidis quam in aridis amplius solito perdiderit, longa venia in ecclesia, dum duodecim psalmos ad duodecimam canunt, prostratus nullum membrum movens poeniteat. Vel certe, si multum est quod effudit, quadranos de cervisia aut mensuras qualiumcunque rerum intercedente negligentia effundens perdidit, supputatis tot diebus illo quod in sumptus proprios vitae accipere consueverat, sibi eam perdidisse sciat, ut pro cervisia aquam bibat. Diffuso supra mensam, decidenteque extra eam, veniam in discubito sufficere.
Qui egrediens domum ad orationem poscendam non se humiliaverit, et post acceptam benedictionem non se signaverit, crucem non adierit, duodecim percussionibus emendari statuitur. Similiter qui orationem ante opus, aut post opus oblitus fuerit, duodecim percussionibus. Et qui comederit sine benedictione, duodecim percussionibus: et qui regrediens domum orationem petens non se curvaverit intra domum, duodecim percussionibus emendetur. Qui vero frater haec omnia confessus fuerit, et caetera usque ad suppositionem semipoenitentiae, id est, media poenitentia, et de his similia sit temperare.
Interim qui tussim in exordio psalmi non bene caverit, sex percussionibus emendari statuitur: similiter qui percusserit dentibus calicem salutaris, sex percussionibus. Ordinem sacrificii qui non custodierit ad offerendum, sex percussionibus. Sacerdos offerens qui ungulas non dempserit, et diaconus cui barba tonsa non fuerit: de rastro sacrificium accipientes, ad calicem accedentes, sex percussionibus. Et qui subridens in synaxi, id est in cursu, sex percussionibus: si in sonum risus eruperit, suppositione; nisi veniabiliter contigerit. Sacerdos offerens, et diaconus sacrificium custodiens, cavere ne vagis oculis oberrent: quod si neglexerint, sex percussionibus emendari.
Qui oblitus fuerit chrismal, pergens procul ad opus aliquod, quinis quinquies percussionibus. Si super terram in agro dimiserit, et invenerit statim, denis quinquies percussionibus: si in ligno illud levaverit, ter denis, si ibi maneat nocte, suppositione. Eulogias immundus accipiens, duodecim percussionibus: obliviscens oblationem facere, usque dum eat ad offerendum, centum percussionibus. Fabulas otiosas proferens ad alienum, statim semetipsum reprehendens, venia tantum: si autem se non reprehenderit, sed detractaverit, qualiter eas excusare debeat, suppositione silentii, aut quinquaginta percussionibus. Excusationem proferens cum simplicitate, quando in aliquo discutitur, et non dicit statim veniam petens: Mea culpa, poenitet me, quinquaginta percussionibus. Consilium contra consilium cum simplicitate promens, quinquaginta percussionibus. Qui altare concusserit, quinquaginta percussionibus. Proferens sermonem altum sine suppressione, nisi ubi necessitas fuerit, suppositione silentii, aut quinquaginta percussionibus: excusans ad veniam, quinquaginta percussionibus.
Qui fratri aliquid indicanti responderit: Non ita est ut dicis, praeter seniores iunioribus dicentes simpliciter, suppositione silentii, aut quinquaginta percussionibus. Nisi hoc tantum licet coaequali fratri suo, si veracius est aliquid quam ille dicit, et recordatur: Si bene recolis, frater: et alter hoc audiens non affirmet sermonem suum, sed humiliter dicat: Spero quod tu melius recorderis; ego per oblivionem in verbo excessi; poenitet me quod male dixi. Ecce verba filiorum Dei: Nihil per contentionem, ut ait Apostolus, neque per inanem gloriam, sed per humilitatem spiritus, alter alterum existimantes superiorem sibi. Caeterum qui se excusaverit, non filius Dei spiritalis, sed Adam carnalis iudicetur. Qui si non cito ad portum requiei humilitatis dominicae confugerit, nimiarum contradictionum aditum aliis aperiens, in superbia persistens, de libertate sanctae Ecclesiae in cellula ob poenitentiam agendam separetur; usque dum bona eius voluntas cognoscatur, atque per humilitatem denuo sanctae congregationi inseratur. Qui profert sermonem vel modicum ad reprehendendum opus ostiarii, aut ostiarius si horas bene non custodierit, suppositione silentii, aut quinquaginta percussionibus.
Proferens correctionem contra correctionem; hoc est, castigans castigantem se, tribus suppositionibus. Et qui abscondit aliquod crimen videns in fratre suo, usque dum corrigatur de alio vitio, vel de ipso, et tunc profert illud adversus fratrem, tribus suppositionibus. Reprehendens aliorum fratrum opera, aut detractans, tribus suppositionibus. Qui detrahit alicui fratri, aut audit detrahentem, non continuo corrigens eum, tribus suppositionibus. Qui aliquam contentionem cum tristitia promit, simili modo tribus suppositionibus poeniteat. Qui aliquid reprehendens praeposito suo non vult indicari, usque dum abbati indicet, tribus suppositionibus; nisi haec omnia confessione verecunda fiant. Si quis frater tristis fuerit, si fieri potest, consolationem accipiat: si sustinere valet, supprimat interim confessionem, ut verecundius dicat: quando tristitia cessaverit, orent pro eo fratres.
Si quis dicat ad consanguineum suum, sollicitans eum in alio loco habitantem: Melius est ut nobiscum habites aut cum aliquibus, tribus suppositionibus. Et qui vituperat aliquem fratrem obsequium dantem, tribus suppositionibus. Qui consanguineum docet aliquam dicentem artem, aut aliud quidlibet a senioribus impositum, ut melius lectionem discat, tribus suppositionibus.
Qui ad praepositum audet dicere: Tu non iudicabis causam meam, sed noster abbas, aut caeteri fratres; sive: Ad abbatem ibimus omnes, quadraginta diebus castigari oportet in poenitentia in pane et aqua: nisi ipse dicat prostratus coram fratribus: Poenitet me, quia male dixi. Frater quilibet in aliquo opere detentus, quamvis fatigatus sit, ita tamen ad oeconomum dicat in propria causa: Si tibi placet, dicam ad abbatem; sin autem, non dicam: in alterius causa: Si tu iteras, non tibi difficile videatur, si forte ad abbatem dicam, ut obedientia custodiatur.
Qui non reportat quod commodat usque in crastinum, si ipse reportat recordatus, sex percussionibus: si oblitus fuerit usque dum quaeratur, duodecim. Si quis oblitus fuerit interrogare debitum poenitentiae usque in crastinum, sex percussionibus. Qui murmurat, aut dicit: Non faciam nisi dicat abbas, vel secundus, tribus suppositionibus. Cursus non necessarius, aut saltus, duodecim plagis. Prohibetur ne quis alterius teneat manum.
Procuret oeconomus de humanitate advenientibus exhibenda, tam peregrinis, quam reliquis fratribus: et omnes fratres parati sint ad ministrandum cum omni famulatu propter Deum. Quamvis oeconomus non censuerit, aut praesens non fuerit, caeteri faciant diligenter quod necesse est, et custodiant utensilia eorum, donec assignent ea parata custodi. Sin autem neglexerint, poenitentiam de his, ut videatur, adhiberi ad iudicium sacerdotis.
Qui non postulat veniam correctus, suppositione. Qui visitaverit alios fratres in cella seorsum sine interrogatione, simili modo poeniteat; aut in coquina post nonam sine ordinatione vel iussione ierit, suppositione: aut extra vallum, id est, extra septum monasterii sine interrogatione ierit, suppositione. Iuvenibus quibus imponitur terminus, ut non se appellent invicem, si transgressi fuerint, tribus suppositionibus: hoc tantum dicant: Scis quod nobis non licet loqui tecum. Et si quis praeceperit eis quod non licet, ipsi dicant: Scis quod nobis non licet. Et si ipse praeceperit ultra, ipse damnetur tribus suppositionibus: ipsi tamen dicant: Faciemus quod dicis, ut bonum obedientiae servetur. Illud vero specialius cavendum est, ut quomodo inter se mutuo non loquuntur, sic nec per os alterius loquantur: quod si scientes transgressi fuerint, simili modo quasi inter se locuti fuissent, poeniteant.
Cui chrismal ceciderit, et nihil confringens, duodecim percussionibus. Qui profert sermonem otiosum, silentio inter duas horas consequentes condemnari, aut duodecim percussionibus. (0219D) Poenitentes fratres, quamvis opera difficilia et sordida efficiant, non lavent capita, nisi in die dominica, id est, octava. Sin autem quinto decimo die, aut certe propter fluentium capillorum incrementum, arbitrio senioris unusquisque in lavando utatur. Declinatio de via sine interrogatione aut benedictione, sex percussionibus.
Poenitentias minutas iuxta mensam si fecerit praepositus, mensae imponat: et amplius viginti quinque percussiones simul non dentur.
Poenitentes fratres, et indigentes poenitentia psalmorum, hoc est, cui necesse fuerit, ut psalmos adhuc pro visione nocturna decantet: quia pro illusione diabolica, ac pro modo visionis, alii viginti quatuor psalmos in ordine, alii quindecim, alii duodecim indigentes poenitentia psalmos decantare debent. Quamvis ergo in nocte dominica, et in tempore quinquagesimae poenitentes genua flectant.
Si cui iniunxerit abbas aut praepositus de fratribus iter agere, ita observandum est, ut seniori iunior obediat: si tamen rectum fuerit quod eis indicaverit, observare studeat. Si quid praeceperit abbas vel oeconomus maior, et alius humilior iteraverit oeconomus, ipse obedire debet; indicans tamen in silentio, quod praeceperit alius maior. Infra monasterium vero nullus tamen alio imperio praecellente imperet, nisi qui praeest.
Ab initio dici usque noctem commutatio vestimenti, et altera in nocte interrogentur separatim. Qui ministrat in die dominica, aut in alia solemni, ad lavacrum aut ad quamcunque necessitatem, una oratione ante exitum et introitum eget: interroget tamen, si non procul exeat, signo crucis indiget. Quamvis ambulans signet se: non est autem [Forte tamen] necesse ad orientem se vertere. Exiens autem extra domum quilibet festinans et se signans, non eget ad orientem conversione. Ita et in ambulando conveniens quidquam faciat, si festinet postulans orationem, et se humilians in domo in qua non congrua fiat genuflexio, curvatio tantum statuetur. Si quis voluerit, in die sabbati praeparet oblationem Dominicae, consummato lavacro commutare sacerdotes, si facile fuerit: diacones autem, aut ante praeceptum, aut post praeceptum ministerium opportunum perficient.
Si quis viderit somnium immundum, aut coinquinatus fuerit, aut poenitens, quando detur praeceptum, stare praecipitur. In magnis autem solemnitatibus, quando audiunt sonum, sedere: in quotidiano praecepto, pene mediante iubetur sedere. Deinde sonum omnes audientes ad synaxin incitantem diei conventus, lavent ante oratorii introitus, nisi prius laverint.
Primarius ut primus psallat statuetur, et secundus; et non flectatur genu, sed tantum curvatio fiat. Ordines qui priores, in medio fiant oratorii: caeteri dextra laevaque assistant, praeter offerentem eidemque adhaerentem. In omnique dominica solemnitate hymnus diei cantetur dominici, et in die inchoante Paschae. Aut qui ad altare inchoaverit, inter sacrificium accepturus ter se humiliet. Et novi, quia indocti, et quicunque fuerint tales, ad calicem non accedant: et quando offertur oblatio, nullus cogatur coactus accipere sacrificium, praeter necessitatem. In omnique dominica die et solemnitate, qui non fuerit in coetu fratrum ad Dominum fundentium preces, oret ipse aliqua necessitate cogente; et quandiu offeratur, non multum discurratur. Poenitens quoque necessitate itineris occupatus, ambulansque cum caeteris utentibus licito cibis, si advenerit hora tertia, et longe proficiscantur; accipiat et ipse quiddam cibi pro modo quodam, et quod ei defuerit accipiat ubi quiescat.
In commune autem omnes fratres omnibus noctibus tempore orationum in fine omnium psalmorum genua in oratione, si non infirmitas corporis hoc fecerit, flectere aequo animo debent, sub silentio dicentes: Deus in adiutorium meum intende; Domine, ad adiuvandum me festina. Quem versiculum postquam ter in oratione tacite decantaverint, aequaliter a flexione orationis surgant, exceptis diebus dominicis, et a die primo sancti Paschae usque ad quinquagesimam diem: in quibus moderate se in tempore psalmodiae humiliantes, genua non flectentes, sedulo Deum orent.
Si quis frater inobediens fuerit, duos dies unum paximatium et aquam. Si quis dicat: Non faciam, duos dies unum paximatium et aquam. Si quis murmurat, duos dies unum paximatium et aquam. Si quis veniam non petit, aut dicit excusationem, duos dies unum paximatium et aquam. Si duo fratres contendentes aliquid et ad furorem venientes, duos dies unum paximatium et aquam. Si aliquis contendens mendacium et distinctionem confirmat, duos dies unum paximatium et aquam. Si quis contradicit fratri, et non petit ei veniam, duos dies unum paximatium et aquam. Si quis contradicit, mandatum aut regulam frangit, duos dies unum paximatium. Si quis iniungit ei opus, et negligenter facit, duos dies unum paximatium. Si quis detraxerit abbatem suum, septem dies unum paximatium: si fratrem suum, viginti quatuor psalmos; si saecularem, duodecim psalmos.
Si quis obliviscitur aliquid foras, si minus, duodecim psalmos: si maius, triginta psalmos. Si quis perdiderit, vel deciderit aliquid, sicut pretium eius, ita poenitentia eius. Si quis facit colloquium cum saeculari sine iussu, viginti quatuor psalmos. Si quis quando consummaverit opus suum, et aliud non requirit, et aliquid sine iussione fecerit, viginti quatuor psalmos cantet.
Si fuerit aliquis bilinguis, et conturbet fratres, duos dies unum paximatium. Si quis manducaverit in domo aliena sine iussu, et venerit domui suae, uno die paximatium. Si quis enarraverit praeteritum peccatum, uno die paximatium. Vel qui ambulaverit in saeculo, et dicit de saeculi peccato, uno die in pane et aqua. Et tepidus qui audierit aliquem murmurantem et detrahentem, aut facientem aliquid contra regulam, et consensit a confessione, uno die paximatium.
Si quis suscitat furorem fratri suo, et satisfacit ei postea, et ipse non remittit ei, sed dimittit suo seniori, viginti quatuor psalmos, et illo die in pane et aqua. Si quid voluerit aliquis, et prohibet oeconomus, et iubet abbas, quinque dies. Si quis non venerit ad orationem supra mensam et post cibum, duodecim psalmos cantet. Si quis dormierit cum oratur, si frequens, duodecim psalmos cantet; si non frequens, sex psalmos. Si quis non dicit, Amen, triginta verbera. Si transgressus fuerit horam, duodecim psalmos; si canticum graduum, nisi matutina hiems, duodecim psalmos. Et qui non audierit sonitus orationis, duodecim psalmos. Si quis veniat ad sacrificium cum nocturno cingulo vel veste circa eum, duodecim psalmos.
Si quis ante horam nonam quarta sextaque feria manducat, nisi infirmus, duos dies in pane et aqua vivat. Si quis dixerit mendacium nesciens, quinquaginta verbera: si sciens et audax, in pane et aqua. Si denegatur mendacium eius, et ille contendit, septem dies in pane et aqua. Si quis monachus dormierit in una domo cum muliere, tres dies in pane et aqua: si nescivit quod non debet, uno die.
Si quis non claudit ecclesiam, duodecim psalmos. Si quis emittit sputa, et contingit altare, viginti quatuor psalmos: si parietem attingit, sex. Si quis obliviscitur psallendo, seu lectiones, quatuor psalmos. Si quis tardius veniat ad orationem, quinquaginta, vel plagis quinquaginta: vel segnius exsequitur quod iubetur ei, quinquaginta. Si post pacem sonaverit, quinquaginta. Si contumaci responderit, quinquaginta.
Si veniat velato capite in domo, quinquaginta verbera. Si non petit orationem cum intrat in domum, quinquaginta. Si manducat sine oratione, quinquaginta. Si locutus est aliquid in ore suo, quinquaginta. Si sonum fecerit dum oratur, quinquaginta verbera. Si quis iracundiam, vel tristitiam, vel invidiam tenet contra fratrem suum; ut tempus tenuerit, ita erit poenitentia eius in pane et aqua: si vero prima die confessus fuerit, viginti quatuor psalmos.
Quicunque sacrificium perdiderit, et nescit ubi sit, anno poeniteat. Qui negligentiam fecerit erga sacrificium, ut siccetur, et a vermibus consumatur, ita ut ad nihilum devenerit, dimidio anno poeniteat. Qui negligentiam erga sacrificium incurrerit, ut inveniatur vermis in eo, et tamen plenum sit; igne comburat iuxta altare, et abscondat cinerem eius intra sub altare, et ipse poeniteat quadraginta diebus. Qui negligit sacrificium, et immutatum fuerit, et panis amiserit saporem; si rubro colore, viginti dies poeniteat; si hyacinthino, quindecim dies poeniteat. Si autem non immutatum fuerit colore, sed conglutinatum, septem dies poeniteat. Qui autem merserit sacrificium, continuo bibet aquam. Qui in chrismal fuderit sacrificium comedat. Si de cymba, vel de ponte, seu de ligno ceciderit, et non per negligentiam, sed casu aliquo, uno die poeniteat.
Qui scit fratrem suum peccare peccatum ad mortem, et non arguit eum, legis Evangelii transgressor notetur, donec arguat eum cuius malum reticuit, et fateatur sacerdoti; ut quandiu conscientia mala reticuit, tandiu in afflictione poeniteat. Qui parvum peccatum reticuit, simili correptione, non eadem afflictione poeniteat, sed plagis triginta, aut quindecim psalmos canat. Si de reliquo spernens minima neglexerit, in pane et aqua poeniteat, ut peccans iuxta mandatum Domini corripiatur.
Qui vero arguit non leniter, notetur, donec petat veniam a fratre correpto, et plagis triginta, aut quindecim psalmos. Qui peccatum pudendum alicui exprobrat, priusquam inter se et ipsum solum arguat, sicut Dominus dicit, corripiatur donec exprobrato satisfaciat, et tribus diebus pane et aqua poeniteat.
Qui transgreditur regulam iussionis vel disciplinae generalis, maneat expulsus sine cibo, ut in crastinum recipiatur. Qui solus cum sola femina sine personis certis familiariter loquitur, maneat sine cibo, vel duobus diebus in pane et aqua, vel ducentis plagis. Qui praesumit facere ambasciam, non permittente eo qui praeest, libera et effrenata processione absque necessitate, quinquaginta plagis inhibeatur. Operis peculiaris praesumptio centum plagis: possessio alicuius rei, quam non necessitas generaliter fratribus concessit, amissione eiusdem, et centum plagis coerceatur. Necessarium vero ac licitum aliqui facere, dare, accipere sine iussione, duodecim plagis: nisi ratio aliqua defendat, ut supplex satisfactio remittat.
Qui comedens loquitur, sex, plagis. Et cuius vox obstrepit de mensa ad mensam, sex plagis. Si de domo foras, vel de foris in domum sonuerit, duodecim plagis. Egredi vel ingredi in domum, aut opus facere sine oratione et signo crucis, duodecim plagis. Si aliter fuerit, quinque plagis. Meum vel tuum dixisse, sex plagis. Verbum contra verbum si upliciter dictum, sex percussionibus: si ex contentione, centum plagis vel suppositione silentii. Si ordinem psallendi non servaverit, sex percussionibus. Si statuto tempore taciturnitatis loqui praesumpserit sine necessitate, decem et septem plagi.
Si quis de supellectile monasterii per contemptum amiserit, vel dissipaverit quid, proprio sudore et operis adiectione restituat, vel pro aestimatione, arbitrio sacerdotis, suppositione poeniteat, aut uno die in pane et aqua. Si non contemptu, sed casu aliquo amiserit aut fregerit, non aliter negligentiam suam quam publica diluat poenitentia; cunctis in synaxi fratribus congregatis tandiu prostratus in terram veniam postulabit, donec orationum consummetur solemnitas; impetraturus eam, cum iussus fuerit abbatis iudicio de solo surgere. Eodem modo satisfaciat quisquis ad orationem vel opus aliquod accersitus, tardius occurrerit.
Si decantans psalmum titubaverit; si superfluo sit durus; si contumacius responderit, suppositione. Si negligentius obsequia iniuncta impleverit, suppositione. Si vel leviter murmuraverit, suppositione. Si lectionem operi obedientiaeve praeferens, suppositione. Si officia statuta segnius fuerit exsecutus, suppositione. Si dimissa synaxi non continuo ad cellam recurrerit, suppositione. Si cum aliquo ad modicum substiterit, suppositione. Si ad modicum temporis uspiam secesserit, suppositione. Si cum ullo qui cellae suae cohabitator non est, confabulari quantulumcunque praesumpserit, suppositione. Si alterius tenuerit manum, suppositione. Si oraverit cum illo qui est ab oratione suspensus, suppositione.
Si parentum quempiam vel amicorum saecularium viderit, vel collocutus fuerit ei sine iussione; si epistolam cuiuscunque susceperit, si tribuere praesumpserit sine suo abbate, suppositione. Si impellierit aliquem a necessarii facti expletione, suppositione. Si per ardorem mentis legitimum religionis excesserit modum, suppositione. Si alium ferventem a legitimo facto retinere temporis sui gratia praesumpserit, suppositione.
Huc usque et in similibus commissis procedit animadversio spiritalis, ut increpatio quae fit a pluribus, peccanti proficiat ad salutem, et de caetero cautior et diligentior emendatione morum Deo propitio salvatus existat.
Qui autem rixam commiserit, septem diebus poeniteat. Qui vero suum praepositum despexerit, aut regulam blasphemaverit, foras repellendus est, nisi ipse dicat: Poenitet me quod dixi. Si autem se non humiliaverit, quadraginta diebus poeniteat, quia superbiae morbo detinetur. Verbosus taciturnitate damnandus est, inquietus mansuetudine, gulosus ieiunio, somnolentus vigilia, superbus carcere, destitutor repulsione. Unusquisque iuxta quod meretur coaequalia sentiat, ut iustus iuste vivat. Amen.
In omni loco et opere silentii regula magnopere custodiri censetur; ut omni, quantum valuerit humana fragilitas, quae prona ad vitia, unde praecipitare solet, mundemur vitio, aedificationemque potius proximorum, pro quibus Salvator noster Iesus sanctum effudit sanguinem, quam dilacerationem absentium in pectore conceptam, et otiosa passim verba, de quibus iusto sumus rationem retributori reddituri, ore promamus.
Haec superum volentibus carpere iter tendens alti ad fastigia summa, relictaque humo cum flagitiis, ultro ambientibus uni adhaerere Deo hanc in tellurem misso, statuimus; qui immortalia nimirum sunt praemia accepturi, cum gaudio summo nunquam decidente aevum.
